Từ nhà cải cách đến nhà độc tài

Huỳnh Văn Úc

Tối Thứ ba ngày 5/3/2013 Phó Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro đã thông báo về cái chết của Tổng thống Hugo Chavez. Trong thông báo của mình ông Maduro cho biết ông Chavez đã chống chọi với căn bệnh ung thư gần hai năm và ông khẳng định rằng căn bệnh này là do các kẻ thù của Venezuela tạo ra. Nhân sự kiện này trang BBC tiếng Nga cho đăng một bài bình luận với tựa đề “ Уго Чавес : от реформатора до диктатора”- Hugo Chavez : từ nhà cải cách đến nhà độc tài. Trong bài viết này tôi muốn giới thiệu một cách nhìn về Hugo Chavez, một cách nhìn có thể khác với chúng ta.

Hugo Chavez sinh ngày 28/7/1954 ở bang Barinas. Cha mẹ ông là giáo viên, gia đình có bảy người con và thời thơ ấu của ông đã trải qua trong cảnh nghèo đói. Mẹ ông muốn ông trở thành linh mục nhưng bước vào tuổi trưởng thành ông lại theo học ở Học viện Quân sự. Ngoài việc học tập và rèn luyện của một học sinh sĩ quan ông còn chơi bóng chày và nghiên cứu tiểu sử của Simon Bolivar và Che Guevara. Simon Bolivar (1783-1830) là nhà cách mạng nổi tiếng của Venezuela, còn Che Guevara (1928-1967) là nhà cách mạng người Argentina, nhà lãnh đạo quân du kích và cách mạng Cuba. Năm 1975 Chavez tốt nghiệp Học viện Quân sự với bằng danh dự và nhận nhiệm vụ ở một đơn vị chiến đấu. Năm 1981 ông được bổ nhiệm làm giảng viên của Học viện Quân sự và đây là cơ hội để ông truyền bá những quan điểm khuynh tả của mình đến các học sinh sĩ quan. Ông chủ trương rằng nếu chính phủ dân sự không thể bảo vệ những người nghèo thì quân đội phải can thiệp. Năm 1992 ở Venezuela do bất bình với chính sách kinh tế của Tổng thống Carlos Andres Peres nên đã bùng phát nhiều cuộc biểu tình của dân chúng. Đại tá Hugo Chavez nhân đó đã làm cuộc đảo chính lật đổ chính phủ. Cuộc đảo chính thất bại, 18 người chết, 60 người bị thương, Hugo Chavez đầu hàng và bị bắt giam hai năm cho đến 1994. Năm 1998 ông tranh cử tổng thống và đã giành chiến thắng với 56% số phiếu bầu. Sau đó ông được bầu lại vào các năm 2000, 2006 và 2012. Lên cầm quyền với những lời lẽ mang tính cách mạng ông Chavez hứa hẹn một cuộc cách tân các chính sách xã hội. Hàng tuần ông lên đài phát thanh và truyền hình để tuyên truyền và giải thích những quyết định của mình và kêu gọi sự ủng hộ của công chúng. Những cải cách của ông đã thu hút được nhiều nhà đầu tư nước ngoài và các tập đoàn toàn cầu. Tầng lớp những người nghèo và tầng lớp trung lưu của xã hội Venezuela ủng hộ ông. Tuy vậy ông đã gây ra những cảm xúc trái chiều trong dư luận xã hội. Những người ủng hộ mong ông xây dựng chủ nghĩa xã hội mang phong cách riêng của Venezuela. Các đối thủ chính trị coi ông là kẻ độc tài và chuyên quyền tồi tệ nhất sẵn sàng đè bẹp bất cứ ai khác quan điểm và có biểu hiện chống đối. Dưới sự trị vì của ông nạn tham nhũng phát triển và mức độ tội phạm bạo lực trên đường phố cũng gia tăng. Hugo Chavez có quan điểm chống Mỹ nhưng ông không coi Barack Obama là kẻ thù và ông vẫn bán dầu cho đất nước mà ông không có thiện cảm.

Giống như người anh hùng Simon Bolivar mà ông ngưỡng mộ, ông Chavez bắt đầu sự nghiệp của mình như là một nhà cải cách và kết thúc hành trình cuộc đời của mình như là một nhà độc tài. Nhưng khác với Simon Bolivar, ông Chavez đã không sống được đến ngày mà chính mắt ông nhìn thấy người dân Venezuela phủ nhận ông.

Tác giả gửi cho NTT blog