Tư lệnh hạm đội Thái Bình Dương Mỹ thăm bãi cọc Bạch Đằng… giả.

Nguyễn Tường Thụy

Tư lệnh Thái Bình Dương và đại sứ Mỹ thăm bãi cọc giả ở Hải Phòng

Ngày 6/10/2017, Đô đốc Scott H. Swift, tư lệnh hạm đội Thái Bình Dương Mỹ đến thăm di tích lịch sử Bạch Đằng Giang ở thôn Tràng Kênh, huyện Thủy Nguyên, Tp Hải Phòng. Đi cùng đoàn có Đại sứ Ted Osius. Tại đây, vị đại sứ Mỹ đọc bài thơ “Nam quốc sơn hà” làm vui lòng những người Việt yêu nước.

Qua chuyến thăm và nhìn hình ảnh khách Mỹ đang ngắm bãi cọc Bạch Đằng… giả, tôi thấy có những băn khoăn và tiếc sao ông không đến thăm những bãi cọc Bạch Đằng thật.

Các bãi cọc Bạch Đằng được phát hiện:

Có khá nhiều tài liệu về bãi cọc Bạch Đằng. Theo đó, bãi cọc lần đầu tiên được phát hiện vào năm 1953 tại Yên Giang, thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh gọi là bãi cọc Yên Giang. Tới năm 2005 phát hiện thêm bãi thứ 2 tại phường Nam Hòa gọi là bãi cọc Đồng Vạn Muối. Năm 2010 phát hiện ra bãi thứ 3 cũng tại phường Nam Hòa gọi là bãi cọc Đồng Má Ngựa. Cả ba đều thuộc thị xã Quảng Yên, Quảng Ninh và đang được bảo tồn cẩn thận. Những bãi cọc này là dấu tích của các trận thủy chiến chống quân xâm lược Trung Quốc vào những năm 938, 981, 1228. Những dấu tích này cùng với sử chép nói lên nghệ thuật đánh giặc phong phú của cha ông ta. Chiến thắng Bạch Đằng là niềm tự hào của người Việt. Trải thời gian 800 đến 1000 năm, dù không còn nguyên vẹn nhưng những gì còn sót lại đủ minh chứng cho những chiến thắng oanh liệt của cha ông ta trên sông Bạch Đằng.

 Bãi cọc Bạch Đằng tại phường Yên Giang, TX. Quảng Yên, Quảng Ninh. Hình báo Quảng Ninh ngày 19/5/2017.

Bãi cọc đồng Vạn Muối phường Nam Hòa, TX Quảng Yên. Hình báo Quảng Ninh ngày 16/4/2013.

Bãi cọc Đồng Má Ngựa tại phường Nam Hòa. Hình báo Quảng Ninh ngày 13/4/2013.

Bãi cọc giả

Như vậy, những bãi cọc Bạch Đằng là có thật và đang hiện hữu. Nhưng tại sao người ta phải làm thêm một bãi giả ở Tràng Kênh, Hải Phòng. Gọi là bãi giả vì nó không phải là trùng tu, tôn tạo, mà gọi là mô phỏng hay mô hình cũng chỉ là gọi tạm vì nó không theo những đặc điểm của những bãi đã khai quật.

Có lẽ những người làm bãi giả này tưởng tượng ra bãi cọc ban đầu. Gọi là tưởng tượng vì ban đầu nó ra sao thì chỉ có người xưa biết. Tuy nhiên, có thể dựa vào đặc điểm các bãi đã khai quật để làm. Theo mô tả các bãi đã khai quật thì bãi cọc Bạch Đằng có những đặc điểm chính sau:

- Một số cọc được cắm thẳng đứng, đa số cọc nằm chếch theo hướng đông 15 độ (bãi Yên Giang) , cắm theo hình chữ chi. Cọc ở bãi Đồng Vạn Muối cắm chếch 45 độ.

- Độ dài các cọc khác nhau, đường kính các cây cọc khác nhau. Mật độ cọc ở mỗi khoảng diện tích có khác nhau.

Còn bãi giả, như ta đã thấy người ta làm không theo những đặc điểm này.

Hồn thiêng sông núi

Có thể khi xây dựng Khu di tích Bạch Đằng Giang, người ta làm một bãi giả cho khách tham quan tiện hình dung và… đỡ công đi đến bãi thật. Nhưng việc tham quan bãi giả và bãi thật nó khác hẳn nhau. Nếu bãi giả chỉ thấy những chiếc cọc được coi là “cọc Bạch Đằng” đều tăm tắp, đầu nhọn hoắt, vô hồn, có thể mô tả chỉ bằng vài dòng chữ thì các bãi thật thể hiện một cách chân thực như vốn có, vì thế nó có giá trị lịch sử rất lớn. Những chứng tích lịch sử hiên ra hiện ra sinh động trước con mắt người nay. Ta cảm thấy bùi ngùi trước những dấu tích của người xưa, hình dung ra những trận huyết chiến với những chiến binh Đại Việt dũng cảm và cảnh tàn quân của đội quân xâm lược tháo chạy sau khi máu của chúng đã nhuộm đỏ khúc sông trên đất nước của một dân tộc anh hùng. Nhìn những chiếc cọc Bạch Đằng, ta có cảm giác như bóng người xưa rất gần, như đang ẩn hiện đâu đây.

“Nghe như văng vẳng từ đây đó

Tiếng vọng người xưa nhắn giống nòi”

(Thơ Nguyễn Tường Thụy)

Nếu ai đến thăm Khu di tích Bạch Đằng Giang xin đừng phí cơ hội mà hãy đến với các bãi cọc Bạch Đằng thật, theo địa chỉ trên đây. Nó không xa lắm, chỉ khoảng 10 km thôi.

Không hiểu tại sao Ban tổ chức không đưa ông tư lệnh hạm đội Thái Bình Dương đến thăm các bãi cọc lịch sử ở Quảng Yên mà lại để ông ngắm bãi cọc giả ở Tràng Kênh. Điều này thật đáng tiếc. Nếu đến thăm các bãi cọc ở Quảng Yên, ông sẽ có cảm nhận tốt hơn, thật hơn về truyền thống đánh giặc ngoại xâm Phương Bắc của dân tộc Việt Nam anh hùng.

Về phía báo chí, không nên viết “Tư lệnh Hạm đội Thái Bình Dương Mỹ THĂM BÃI CỌC BẠCH ĐẰNG”, không gọi bãi cọc trong Khu di tích Bạch Đằng là “DI TÍCH bãi cọc Bạch Đằng” (tôi nhấn mạnh bằng các chữ hoa). Viết như thế là không chính xác, là lập lờ. Nó làm cho người đọc nhầm tưởng là bãi cọc thật đã được phát hiện ở Quảng Ninh. Tôi tin rất nhiều người nhầm khi đọc những tin này. Phải gọi cho đúng sự thật, còn diễn đạt ra sao là tùy các nhà báo.

NTT