CHỦ NGHĨA MÁC VÀ SỰ THỬ NGHIỆM (I)

NGUYỄN TƯỜNG THỤY

1. Tôi không phủ nhận toàn bộ học thuyết Mác, nhất là mảng ông thừa hưởng và nâng cao lý thuyết của Hêghen, Phơbách. Tôi cũng không có điều kiện nghiên cứu nhiều về học thuyết Mác để phân tích toàn diện nó hay, dở như thế nào. Chỉ biết rằng, khi những người cộng sản áp dụng chủ nghĩa Mác-Lênin vào thực tiễn thì học thuyết Mác đã bộc lộ ra những sai lầm chết người. Nước nào đã thoát ra khỏi cái bóng của nó thì họ không có gì phải nuối tiếc nếu không nói là vẫn còn kinh hoàng.

2. Hệ thống chủ nghĩa xã hội đã từng được xây dựng ở gần ba chục quốc gia, nếu tính cả sự tồn tại trong một thời gian ngắn thì còn nhiều hơn. Nếu tính những nước áp dụng chủ nghĩa Mác-Lênin một cách triệt để nhất, có sự liên minh chặt chẽ nhất, hăng hái đương đầu với Hoa Kỳ và Phương Tây nhất thì con số ấy là 13 mà Cu Ba là nước sau cùng.
Thế nhưng tới cuối thập niên 80 sang đầu thập niên 90 của thế kỷ trước, cả hệ thống xã hội chủ nghĩa đồng loạt sụp đổ như một ngôi nhà mà tất cả các cột đã mọt ruỗng, và lượng đổi dẫn đến chất đổi ở Liên Xô và các nước Đông Âu gần như cùng một lúc. Bây giờ, chỉ còn trơ lại 5 cái cột mà người ta đang cố gắng gia cố bằng đủ mọi thứ vật liệu vớ được, không biết nó đổ hoàn toàn lúc nào.

Sự sụp đổ của Liên Xô và các nước Đông Âu nhanh đến mức, chính họ và các nước cộng sản còn lại cũng bàng hoàng. Hoa Kỳ và các nước Tây Âu, nói chung cả thế giới cũng kinh ngạc. Tổng thống George H. W. Bush (nhiệm kỳ 1989–1993) cho rằng, chủ nghĩa xã hội là sai lầm tạm thời của nhân loại. Ông đã từng dè dặt mong muốn, trong thập niên 90 (của thế kỷ 20) tách được Hunggari và Ba Lan ra khỏi hệ thống XHCN. Mục tiêu ấy với Hoa Kỳ cũng đã là đủ. Vì vậy, thực tế đã diễn ra đối với George H. W. Bush là quá ngoạn mục.

Khi CNTB bộc lộ những khiếm khuyết của nó, thì lý thuyết cộng sản ra đời như một món thần dược hy vọng giải phóng người cùng khổ, người lao động và giai cấp công nhân. Thế giới đón nhận nó như một liều thuốc chữa bệnh cho họ. Ngay lúc đó, Đức Giáo Hoàng Lêô XII đã cảnh báo: "Hãy cảnh giác, coi chừng liều thuốc chữa bệnh lại còn nguy hiểm hơn căn bệnh mà bệnh nhân đang mang". Thực tế đã chứng minh câu dự đoán này chính xác

3. Mục tiêu của các đảng cộng sản là xây dựng một xã hội không có giai cấp với những đặc điểm mà ai cũng phải thừa nhận là ưu việt. Tuy nhiên, chẳng có đảng chính trị nào lại nói, chúng tôi sẽ đưa đất nước suy thoái về kinh tế, băng hoại về đạo đức, tụt hậu về toàn diện. Hiển nhiên, mục tiêu họ đưa ra bao giờ cũng tốt đẹp. Vấn đề ở chỗ, để đạt được mục tiêu tốt đẹp đó phải có những bước đi, bằng biện pháp thế nào và liệu có khả thi. Điều này xem ra ở Việt Nam hiện nay còn rất mơ hồ.

Vì thế, người ta mới cần xem đến việc làm và nhất là những việc làm đã có kết quả (thành quả, hậu quả) để trông cậy hay nghi ngờ.

Điều dễ nhận ra là nền kinh tế các nước XHCN chậm phát triển so với các nước tư bản. Trả lời câu hỏi tại sao, người ta giải thích là do xuất phát điểm khi "tiến lên" (không biết tiến lên hay chui xuống) CNXH còn lạc hậu. Thế nhưng xét riêng trong một quốc gia bị chia cắt, rõ ràng trước đó, nền kinh tế và mọi lĩnh vực khác là như nhau, thế nhưng nửa nào theo XHCN thì khốn khó, ì ạch, còn nửa kia phát triển với tốc độ rất nhanh. Điều này ta có thể thấy rõ khi so sánh giữa Bắc với Nam Việt Nam, CHDC Đức với CHLB Đức trước đây và Triều Tiên với Hàn Quốc, Trung Hoa lục địa với Đài Loan cho đến lúc này. Tuy nhiên, phần phát triển tư bản chủ nghĩa thường bị phần bên kia đe dọa về quân sự.

Ở các lĩnh vực khác cũng đều có những điều bất ổn. Sự kém cỏi của CNXH không chỉ riêng lĩnh vực kinh tế.

Với Việt Nam, sự tụt hậu tới mức thảm hại. Theo Báo cáo phát triển Việt Nam 2009 của Ngân hàng Thế giới, thu nhập bình quân đầu người của Việt Nam tụt hậu tới 51 năm so với Inđônêxia, 95 năm so với Thái Lan và 158 năm so với Singapore.

Việt Nam từng tự hào với Sài Gòn, hòn ngọc Viễn Đông. Thế nhưng khi tiến lên CHXH thì Sài Gòn khiêm tốn xếp sau bao nhiêu thành phố trong khu vực?

Phương thức sản xuất XHCN đã triệt tiêu động lực sản xuất và các động lực khác cho sự phát triển xã hội, đem lại bức tranh đen tối cho các nước XHCN trước đây và hiện nay.

4. Giải thích về sự sụp đổ của hệ thống XHCN, người ta đưa ra nhiều nguyên nhân như quan liêu, duy ý chí, sự tha hóa về đạo đức, về phẩm chất chính trị, xa rời nhân dân của "một bộ phận" lãnh đạo cao cấp, không theo kịp sự phát triển của cách mạng khoa học - kỹ thuật hiện đại và cuối cũng không quên đổ cho "thế lực thù địch" chống phá.

Những nguyên nhân từ nội tại đưa ra đều đúng nhưng đó chỉ là nguyên nhân trực tiếp. Còn nguyên nhân sâu xa là do áp dụng chủ nghĩa Mác-Lênin thì người ta lại không dám chỉ ra.

Cứ theo cách lý giải nguyên nhân như chủ quan, duy ý chí, không theo kịp sự phát triển chung, lãnh đạo suy thoái thì cũng là do con người. Nhưng cái gì đã đẻ ra những con người như vậy? Nói chủ nghĩa Mác hay, đến khi áp dụng không thành công thì lại đổ cho con người vận dụng nó, vậy thì cái gì có thể vận dụng nó để tiến tới chủ nghĩa cộng sản? Chắc chắn không thể là người ngoài hành tinh.

Mỗi khi có sai lầm, những người cộng sản thường đổ cho khách quan, cho một "bộ phận không nhỏ" chứ không chịu tìm ra nguyên nhân gốc rễ mà ông Nguyễn Văn An, cựu chủ tịch quốc hội gọi là "lỗi hệ thống".

Vậy học thuyết của Mác chi phối những người cộng sản khi vận dụng nó vào xây dựng CHXH như thế nào. Dưới đây chỉ nêu lên hai luận thuyết mà sự ảnh hưởng của nó rõ nét nhất đối với các quốc gia đi theo con đường xây dựng CNXH

5. Về luận điểm "đấu tranh giai cấp là động lực thúc đẩy sự vận động và phát triển của xã hội": Luận điểm này cùng với thuyết chuyên chính vô sản mang nặng tính trấn áp của Lênin đã gây ra bao nhiêu tai ương cho loài người. Nó đã gây ra các cuộc thanh trừng, bắn giết ở Liên Xô, cách mạng văn hóa, sự kiện Thiên An Môn ở Trung Quốc, giết đi 1/3 dân số Cămpuchia dưới thời Khơme đỏ. Ở các nước khác, cũng có những cuộc bắn giết với qui mô nhỏ hơn. Có tài liệu ước tính, nạn nhân của những cuộc tàn sát đẫm máu ở riêng 3 quốc gia: Liên Xô, Trung Quốc, Cămpuchia lên tới 70 triệu người. Lời hô hào phải tiến hành cách mạng xã hội để giành chính quyền đã kích động bạo lực, gây nên các cuộc nội chiến ở nhiều quốc gia.

Ngoài ra, một số quốc gia cộng sản còn đem quân đi trấn áp các nước khác như Liên Xô xâm chiếm Ba Lan, gây ra vụ thảm sát rừng Katyn giết 22 nghìn người, đem quân trấn áp quân nổi dậy ở Hunggari năm 1956, và ở Tiệp Khắc năm 1968. Bắc Triều Tiên tấn công Nam Triều Tiên làm bùng nổ cuộc nội chiến xuất phát từ ý thức hệ năm 1950 - 1953 cướp đi sinh mạng của hàng triệu binh lính và dân thường. Ở Việt Nam, sau Hiệp nghị Giơnevơ, chiến tranh còn tiếp diễn 20 năm sau đó, cướp đi khoảng 5 triệu sinh mạng ...

Kết quả là, đấu tranh giai cấp thúc đẩy sự phát triển đâu không thấy, chỉ thấy các nước XHCN, nếu không chiến tranh liên miên thì xã hội cũng phát triển ì ạch và bộc lộ ra rất nhiều điều bất ổn trong tất cả các mặt của đời sống xã hội. Tất nhiên, nguy cơ tiềm ẩn của chiến tranh không chừa một khu vực nào của thế giới.

25/3/2013

NTT

(còn tiếp)