Bề rộng và chiều sâu của cuộc khủng hoảng

Đại hội đảng lần thứ 11. Hình minh họa.

Đảng Cộng Sản Việt Nam đang chuẩn bị Hội Nghị Trung Ương lần thứ 5, khóa XII, thường được coi là Đại Hội Giữa Nhiệm Kỳ, vào tháng Năm tới.

Cuộc họp này rất quan trọng vì nhiều vấn đề lớn được đặt ra. Tổng Bí Thư Nguyễn Phú Trọng đã cao tuổi, sức yếu kém rõ, từng hẹn sẽ chỉ ở lại nửa nhiệm kỳ, nay có tự nguyện nhường quyền cho người khác? Nhân dịp này, đã có thể thực hiện nhất thể hóa chế độ cầm quyền, nghĩa là Tổng Bí Thư mới sẽ kiêm nhiệm Chủ Tịch nước hay không? Ai có thể thay ông Trọng. Chiếc ghế của nhân vật Số Một của chế độ là rất hệ trọng.

Về đường lối chính sách, đã có thể bàn kỹ và quyết định nội dung của một cuộc Đổi Mới đợt 2 hay không? Nội dung đổi mới ấy bao gồm những gì?

Từ Đại hội VI năm 1986 đến nay, cuộc đổi mới đã thu được kết quả ban đầu, về sau ngày càng đuối sức, trở về cảnh trì trệ kéo dài, ngày càng nặng nề, để càng đổi mới càng tụt hậu và khủng hoảng nặng nề thêm mà vẫn không sao tìm ra lối thoát. Để đến hiện nay tình hình trở nên xấu, rất xấu về mọi mặt, chính trị, kinh tế, tài chính, đối ngoại, quốc phòng, giáo dục, y tế, văn hóa, xã hội, tâm lý, niềm tin của nhân dân …

Nguyên nhân chính là vì các đại hội sau năm 1986 đến nay - có 6 Đại Hội, đều chỉ đưa ra những đổi mới bộ phận, nhỏ nhặt, hời hợt, tưởng là mới nhưng lại rất cũ. Các vấn đề cốt lõi, gốc gác cũ kỹ vẫn y như cũ, chỉ đổi chút ít về hình thức – hoa, lá, cành – nên không kết quả, tình hình xấu thêm là tất nhiên.

Vậy tại Hội Nghị TƯ 5 sắp tới, vấn đề hệ trọng nhất là cả Ban Chấp Hành TƯ có dám nhìn thẳng vào sự thật, nhìn thẳng vào cuộc khủng hoảng toàn diện hiện nay, mổ xẻ phân tích thật thấu đáo cả bề rộng và chiều sâu để có giải pháp thích hợp, tạo nên đổi mới thật sự có hiệu quả, gây lại niềm tin đã mất của nhân dân. Niềm tin đối với Đảng mà mới đây Giáo Sư - Đảng Viên Đào Công Tiến báo động là đã ''cạn kiệt trong lòng dân.''

Trước hết, cần có cách nhìn tổng hợp bao quát xem Việt Nam đang ở trong tình trạng khủng hoảng ra sao, trên những lĩnh vực nào để có cách nhìn đồng bộ, tổng thể, chính xác.

Đây có thể nói là cuộc tổng khủng hoảng nghiêm trọng chưa từng có.

Trước hết là cuộc khủng hoảng về học thuyết, về chế độ chính trị, khi học thuyết Mác - Lênin cổ xúy đấu tranh giai cấp và bạo lực, khi chế độ chuyên chính vô sản lập nên độc quyền đảng trị, khi mô hình cầm quyền theo kiểu ba quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp do một đảng tập trung nắm giữ, quyền lực không có kiểm tra kiểm soát theo luật, dẫn đến hoàn toàn không có pháp quyền, không có bầu cử, ứng cử tự do. Đảng Cộng Sản nắm giữ tất cả, Quốc Hội chỉ là hình thức, là cánh tay của đảng, 90% đại biểu là đảng viên, khi đảng gồm chưa đến 4% số dân. Đây là cuộc khủng hoảng về thể chế, cần nhìn thẳng vào sự thật này cho rõ.

Từ khủng hoảng từ gốc, sinh ra khủng hoảng mọi lĩnh vực: chính trị, kinh tế, tài chính, đối ngoại, quốc phòng, xã hội, môi trường, giáo dục, y tế, về tâm lý xã hội, tâm linh, lòng tin. Tất cả đều ngày càng nghiêm trọng hơn vì lưu cữu lâu ngày không được giải quyết rốt ráo, kịp thời. Cần có nhận định về nội dung và mức độ khủng hoảng của từng lĩnh vực cho rõ ràng đúng mức.

Khủng hoảng về chính sách, có thể nêu lên những chính sách lớn nhất, quan trọng nhất cần thay đổi một cách cấp bách, như chính sách sở hữu tư nhân về ruộng đất, về tài sản tư nhân bị thủ tiêu bởi chế độ ''sở hữu toàn dân về ruộng đất'' phi lý; chính sánh ''lấy kinh tế quốc doanh của nhà nước làm chủ đạo,'' ưu đãi chiều chuộng hết mức các cơ sở quốc doanh cậy thế làm ăn thua lỗ, lấn ép bỏ rơi các nhà kinh doanh tư nhân vừa và nhỏ là giai cấp trung gian đông đảo vốn là nền tảng bền vững rộng lớn của toàn bộ nền kinh tế xã hội. Về ngoại giao, chính sách sai lầm phi lý là chính sách lẫn lộn thù - bạn - ta, coi kẻ thù bành trướng là bạn, lại là bạn vàng thân thiết, làm ra vẻ đi giây, đứng giữa, nhưng thật ra là ngả hẳn về một bên (nhất biên đảo) để bị lấn lướt, trói tay không thể kết liên minh toàn diện với các nước dân chủ, văn minh, hùng mạnh nhất.

Trong chủ trương lớn chống tham nhũng hiện nay, nếu không giải quyết tận gốc vấn đề tự do ngôn luận, tự do báo chí và vấn đề nền tư pháp độc lập minh bạch công khai thì không sao chống tham nhũng có kết quả, giữ cho ngân sách các cấp không bị rò rỉ, thất thoát quy mô cực lớn như vừa qua, hàng nghìn tỷ đồng bị mất trắng, không sao thu hồi nổi, dù chỉ 1% .

Một nét khủng hoảng lớn nữa là khủng hoảng về tổ chức, trong đó sự cách biệt giữa đảng Cộng Sản và người dân ngày càng lớn, xa vời, dẫn đến đối lập nhau nhiều nơi quyết liệt, như ở Hà Tĩnh, Hải Phòng, Bình Thuận, Thái Bình... mà đỉnh cao là vụ Đồng Tâm/Mỹ Đức.

Các sự kiện này cho thấy, Đảng Cộng Sản phân hóa thành 2 phía đối lập, một bên là chừng 1% số đảng viên có quyền lực trên thượng tầng, cai trị đè nén 99% số đảng viên còn lại, có chung số phận tôi đòi với toàn dân là bạch đinh ở hạ tầng cơ sở.

Ở Đồng Tâm, một bên là các quan chức trong huyện ủy, thành ủy cùng các tướng trong công ty Viettel mang vài chục cảnh sát cơ động công cụ của đảng đi đàn áp 6.000 dân tay không, trong đó có hầu hết các Đảng Viên Cộng Sản ở các chi bộ xã, thôn, các cựu chiến binh, đoàn viên Thanh Niên Cộng Sản, kể cả một phụ nữ là bí thư Chi Bộ. Một bên là kẻ đi cướp đất, một bên là người bị cướp. Khối ''đoàn kết vững như bàn thạch của Đảng'' được cơ quan Tuyên Huấn rêu rao đã rạn nứt đến phân hóa, thù địch nhau, báo hiệu một sự tan vỡ về tổ chức của toàn Đảng.

Lẽ ra các cuộc họp Trung Ương Đảng và Quốc Hội phải bàn cho thật sâu, thật kỹ về các cuộc khủng hoảng trên đây, nhưng chưa có một bản báo cáo nào đầy đủ toàn diện, đề ra những đường lối chính sách mới thích hợp. Thời gian họp giành quá nhiều cho việc tranh ngôi thứ. Cho nên đổi mới chỉ là giữ lại những giáo điều cũ kỹ, đất nước ngày càng chìm sâu vào khủng hoảng triền miên không lối thoát.

Không dám nhìn thẳng vào sự thật là bỏ rơi trách nhiệm lãnh đạo, là mù quáng theo đường mòn giáo điều cực đoan cổ hủ, đảng và nhà nước toàn trị chỉ đưa đất nước đến vực thẳm của sự phá sản và bế tắc, tự dẫn đến nguy cơ niềm tin cạn kiệt, sự phẫn nộ của toàn dân bùng nổ do bị chèn ép, bóc lột, đè nén đến độ hết chịu nổi.

Bùi Tín

VOA