-Nguyễn Đăng Quang-
Lời nói đầu: Đã hơn thập kỷ qua, Việt Nam đã và đang tiến
hành một công cuộc cải cách rất quan trọng nhưng lại không được quảng bá mạnh
mẽ. Đó chính là cuộc Cải cách Tư pháp! Công cuộc đổi mới này có trọng tâm là
cải cách ngành Tòa án, lấy Tòa án làm trung tâm trong quá trình Cải cách Tư
pháp nhằm sớm đưa nước ta trở thành Nhà nước Pháp quyền độc lập! Nhưng đã trên
10 năm qua, công cuộc cải cách này không được làm triệt để, thành quả thu được
chẳng là bao, dẫm chân tại chỗ! Mặc dù là người ngoại đạo, song tôi mạnh dạn
góp đôi điều để thúc đẩy công cuộc Cải cách Tư pháp mà nhiều người nói hình như
đã bị ngành Tòa án, Kiểm sát và CQĐT lãng
quên!
*****
Ngày
28/8/2018 vừa qua, Tòa án Nhân dân Quận 2 Tp. HCM mở phiên tòa xét xử vụ một
công dân ở Thủ Thiêm là ông Lê Văn Lung kiện Chủ tịch UBND quận 2 (Tp. HCM) đã
ra ra quyết định cưỡng chế trái phép, phá sập ngôi nhà gia đình ông đang ở tại
số 9 đường Trần Não. Ông Lung cho biết, vụ việc này ông đã khởi kiện từ trên 5
năm trước. Khi thụ lý, Tòa đã 2 lần mời các bên liên quan có mặt tại Tòa để đối
chất, nhưng cả 2 lần, phía bị đơn là UBND quận 2 đều không thèm có mặt! Nay, vụ
động trời Thủ Thiêm vỡ lở, Tòa án Quận 2 mới sực nhớ vụ kiện này và quyết định
mở phiên xét xử vào sáng ngày 28/8/2018.
Việc hủy bỏ phiên
xử này mang lại cảm nhận cho người dân Thủ Thiêm là Tòa án Quận 2 đã coi thường
luật pháp! Song một cảm nhận rõ hơn là các quan chức nhà nước (cụ thể là Chủ tịch
UBND Quận 2) rất coi khinh Tòa! Điều này thể hiện ngay từ việc trước đây họ không
thèm đến Tòa đối chất cho đến việc họ không thèm có mặt tại phiên xét xử hôm
28/8 vừa qua! Không rõ Tòa án Quận 2 có nhận ra điều này không và tại sao họ lại
cam chịu? Trong một nhà nước pháp quyền, Đảng ta không nên để Tòa coi thường
dân cũng như các quan chức lại xem khinh Tòa như vậy! Nếu không kịp thời ngăn
chặn và chấn chỉnh các trường hợp này, tôi e rằng, sự ổn định xã hội và giá trị
quyền lực ắt sẽ lâm nguy!
Nhân đây, xin
nêu lên 3 trường hợp điển hình xảy ra trong việc truy tố và xét xử của ngành Tư
pháp nói chung, Tòa án nói riêng đối với người dân thường để công luận thấy thực
trạng luật pháp lâu nay đã bị quan chức nhà nước coi thường và dẫm đạp lên ra
sao?
1-Vụ “Cướp bánh mỳ”
xảy ra ở quận Thủ Đức (Tp. HCM). Đó là vụ 2 thiếu niên vì đói bụng mà cướp
2 ổ bánh mỳ trị giá 45.000 VNĐ, liền bị bắt giam, rồi bị đưa ra truy tố trước
pháp luật và chịu mức án nghiêm khắc là 8 và 10 tháng tù giam vì “tội cướp giật
tài sản”! Xin nhắc lại là tù giam chứ không phải án treo! Tội nghiệp cho 2 đứa nhỏ
này, chúng chưa có tiền án, tiền sự, và đây là lần đầu chúng vi phạm pháp luật!
2- Vụ “Trộm 2 con
vịt” xảy ra ở huyện Đức Trọng (tỉnh Lâm Đồng). Đó
là 3 chàng nông dân kém am hiểu luật pháp ngồi nhậu ngoài cánh đồng. Đang cao hứng
thì hết “mồi”, thế là họ bắt trộm 2 con vịt hàng xóm đem nướng để tiếp tục cuộc
vui! Họ liền bị bắt và bị đưa ra Tòa với tội danh “cướp tài sản công dân”! Cả 3
nông dân ít học này đều chưa có tiền án, tiền sự, lại có nhân thân tốt, chỉ do
sốc nổi nhất thời mà phạm tội! Cả 3 đều hối lỗi, tự giác khắc phục hậu quả (bồi
thường 2 triệu VNĐ) và được nạn nhân bãi nại. Ấy vậy pháp luật của ta không
tha. Dù họ đã nhận tội và “hợp tác tốt” với CQĐT, nhưng ra tòa họ vẫn bị tuyên
một bản án đanh thép, “đúng người, đúng tội, đúng pháp luật”! Kẻ thì 5 năm tù
giam, 2 kẻ kia mỗi kẻ 4 năm tù giam, tổng cộng là 13 năm ngục tù cho 3 chàng nông
dân trộm 2 con vịt hàng xóm!
3- Vụ “Tử hình Hồ
Duy Hải”:
Tôi xin nói kỹ hơn một chút về vụ án này. Vụ án mạng xảy ra ở Bưu cục Cầu Voi (Thủ
Thừa, Long An) đêm 13/1/2008 làm 2 nữ nhân viên bị sát hại dã man. Trong các vụ án giết người, cướp của thì chứng
cứ quan trọng bậc nhất là dấu vân tay của hung thủ để lại tại hiện trường và
trên các hung khí gây án. Ở vụ án này, CQĐT thu được nhiều dấu vân tay của hung
thủ, nhưng không có dấu vân tay nào của Hồ Duy Hải! Bản kết luận giám định 158/KL-PC21
ngày 11/4/2008 của Phòng Khoa học Hình sự Công an tỉnh Long An khẳng định: “Các dấu vết vân tay thu được tại hiện
trường vụ án ngày 14/01/2008 tại Bưu cục Cầu Voi không phát hiện trùng với điểm
chỉ 10 ngón tay in trên chỉ bản của Hồ Duy Hải”.
Ngay khi án mạng xảy
ra, CQĐT Công an Long An triệu tập 20 nghi can. Sau khi sàng lọc, Ban chuyên án
“khoanh” 4 nghi can có dấu hiệu đáng ngờ nhất, trong số này Nguyễn Văn Nghị
được xác định là nghi can số một. Ba nghi can kia là 3 thợ kim hoàn tạm
trú tại địa phương. Cả 4 nghi can đều quen biết 2 nạn nhân và đều có mặt tại
hiện trường trong tối xảy ra vụ án. Nhưng không rõ vì sao, CQĐT lại trả tự do
cho 4 nghi can trên, trong đó có Nguyễn Văn Nghị. Thế rồi hơn 2 tháng sau, ngày
21/3/2008, Ban Chuyên án triệu tập 1 nghi can mới là Hồ Duy Hải để hỏi về tội
cá độ bóng đá, nhưng lại đọc lệnh bắt và truy tố Hải về tội danh “thủ phạm giết hại 2 nữ nhân viên Bưu cục
Cầu Voi”! Ba tuần sau, ngày 11/4/2008, Phòng Khoa học Hình sự Công an tỉnh
Long An xác định dấu vân tay để lại trên hiện trường không phải là dấu vân
tay của Hồ Duy Hải. Vậy các dấu vân tay này là của ai trong số những nghi
can có mặt trong đêm xảy ra trọng án? Đây là tình tiết hết sức quan trọng, sao
CQĐT không công bố? Với phương châm “Không bỏ lọt tội phạm, không bắt oan người
ngay”, “Trọng chứng hơn trọng cung”, thiết nghĩ, CQĐT, Viện KSND và TAND tỉnh
Long An phải trả lời câu hỏi trên!
Trong vụ án này, đương
nhiên Ban Chuyên án (CQĐT) phải lấy mẫu vân tay của tất cả 20 nghi can, trong
đó có nghi can số một Nguyễn Văn Nghị để xem ai là kẻ có vân tay “trùng” với
dấu vân tay thu được tại hiện trường? Nếu Ban chuyên án không lấy dấu vân tay
của Nguyễn Văn Nghị hoặc có nhưng lại không trưng cầu giám định, hoặc có giám
định song lại không công bố kết qủa, thì đây là điều rất khó hiểu, không thể chấp
nhận được! Vậy xin hỏi HĐXX căn cứ vào cơ sở khoa học và chứng cứ pháp lý nào
lại tuyên Hồ Duy Hải là thủ phạm giết 2 nữ nhân viên Bưu cục Cầu Voi? Chẳng
phải Phòng Khoa học Hình sự CA tỉnh Long An đã khẳng định các dấu vân tay thu
được tại hiện trường không phải là của Hải, thế thì tại sao lại tuyên tử hình
Hồ Duy Hải? Đồng thời CQĐT không đủ cơ sở và bằng chứng khẳng định Hồ Duy Hải
có mặt tại hiện trường trong buổi tối xảy ra trọng án (13/1/2008).
(Ảnh chụp một bài báo về vụ án Hồ
Duy Hải đăng trên tờ “Pháp luật & Đời sống”.)
Người viết bài
này tạm thời chưa khẳng định Hồ Duy Hải bị bức cung hay nhục hình! Trong thực
tế, đã có nhiều vụ án oan sai là do nghi can không chịu nổi đòn tra tấn, nhục
hình mà buộc phải nhận tội. Vụ án oan sai chấn động dư luận Nguyễn Thanh Chấn ở
Bắc Giang là một điển hình. Hoăc như vụ nạn nhân Ngô Thanh Kiều bị tra tấn đến
chết trong trại tạm giam của CA Tp.Tuy Hòa (Phú Yên) là một minh chứng!
Trong vụ án Bưu
cục Cầu Voi, một tình tiết rất đáng ngờ, nhất thiết phải làm rõ. Đó là sau khi được
CA Long An thả, nghi can số một Nguyễn Văn Nghị đã trốn biệt tích hơn 10 năm
qua, đến nay không ai rõ Nghị trốn ở đâu? Nếu là CQĐT, tôi sẽ truy tìm bằng được
Nghị để lấy điểm chỉ 10 ngón tay giám định xem có trùng với dấu vân tay thu
được ở hiện trường vụ án không? Một khuất tất nữa là vì sao mọi thông tin, lời
khai, bút lục của nghi can Nguyễn Văn Nghị, lại bị rút ra khỏi Hồ sơ vụ án. Vậy
ai thực hiện việc này và nhằm mục đích gì? Trả lời câu hỏi trên, chỉ có thể là
CQĐT tỉnh Long An mà thôi! Tại địa phương (Long An) suốt 10 năm qua có dư luận
râm ran nghi can Nghị là cháu ruột một quan chức rất “bự” trong bộ máy công
quyền Trung ương, và y còn có người chú dượng cấp rất to ở địa phương! Vậy thực
hư việc này ra sao, rất cần được làm sáng tỏ để giải tỏa mối nghi ngờ này, kể
cả dư luận nói rằng Hồ Duy Hải phải chết để thế mạng cho Nguyễn Văn Nghị!
Trong vụ án Bưu cục Cầu Voi nói trên, có 4 cơ sở sau khẳng định Hồ Duy Hải KHÔNG phải là thủ phạm giết người:
1- Dấu vân tay để lại tại hiện trường không phải là của Hồ Duy Hải.
2- Không có nhân chứng nào nhận diện Hồ Duy Hải có mặt tại hiện trường trong buổi tối xảy ra vụ án (13/1/2008).
3- Không thu giữ được hung khí gây án, thế vào chỉ là “hung khí giả” được mua ở chợ để thế cho ”hung khí thật” không tìm thấy!
4- Hồ sơ Vụ án bị làm sai lệch; lời khai của bị cáo trong bản cung bị tự tiện sửa chữa, tảy xóa mà không có sự xác nhận của bị cáo.
2- Không có nhân chứng nào nhận diện Hồ Duy Hải có mặt tại hiện trường trong buổi tối xảy ra vụ án (13/1/2008).
3- Không thu giữ được hung khí gây án, thế vào chỉ là “hung khí giả” được mua ở chợ để thế cho ”hung khí thật” không tìm thấy!
4- Hồ sơ Vụ án bị làm sai lệch; lời khai của bị cáo trong bản cung bị tự tiện sửa chữa, tảy xóa mà không có sự xác nhận của bị cáo.
Luật sư Trần Văn Tạo, nguyên Phó Giám đốc CA Tp.HCM, một trong 3 luật sư được
gia đình bị cáo mời bào chữa, nhận định bản án tử hình của Hồ Duy Hải như sau: “Bản án
được xác lập theo một trình tự vi phạm nghiêm trọng quy định pháp luật tố
tụng!”
Thật không thể
hình dung nổi, đã sang Thế kỷ 21 rồi mà Tòa lại tuyên một bản án sơ đẳng và tàn
nhẫn như vây?! Đã ở thời đại cách mạng 4.0, sao vẫn còn những phiên tòa ấu trĩ,
sai sót đến phi lý như trên! Điều lạ lùng và cực kỳ khuất tất: cả 2 cấp tòa Sơ
thẩm và Chung thẩm đều tuyên và y án tử hình Hồ Duy Hải, phớt lờ sự khẳng định
của CQĐT là dấu vân tay thu được ở hiện trường vụ án không phải là của Hồ Duy
Hải và chưa chứng minh Hải có mặt tại hiện trường nơi xảy ra trọng án! Người
dân có quyền đặt câu hỏi: Vậy nguyên tắc xét xử ở đâu, CÔNG LÝ có đứng về phía
dân lành không?
Xin nói rõ thêm,
là sau phiên phúc thẩm ý án tử hình, gia đình và luật sư của tử tù Hồ Duy Hải đã
3 lần làm đơn kêu oan gửi tới 3 cơ quan tiến hành tố tụng là TANDTC, VKSNDTC và
BCA:
1-“Đơn đề nghị
giám đốc thẩm” (năm 2012): Nội dung chỉ ra những sai sót, mâu thuẫn trong
quá trình điều tra, truy tố, xét xử và yêu cầu kháng nghị giám đốc thẩm. Đơn
này đã bị TANDTC và VKSNDTC bác bỏ,
không chấp thuận.
2-“Đơn tố giác
tội phạm” (tháng 5/2015): Nội dung tố cáo Nguyễn Văn Nghị (được xác định là
nghi can số 1, đã
bỏ trốn biệt tăm sau khi được CQĐT thả) có nhiều dấu hiệu liên quan đến cái
chết của 2 nữ nạn nhân xấu số ở Bưu cục Cầu Voi đêm 13/1/2008. Nhiều khả năng
Nghị này chính là hung thủ đã giết hại dã man 2 nữ nạn nhân Bưu cục Cầu Voi.
3-“Đơn tố cáo
làm sai lệch hồ sơ vụ án” (tháng 6/2015): Nội dung chỉ ra những dấu hiệu và
chứng cứ làm sai lệch hồ sơ vụ án. Nhiều lời khai, bút lục,... bị rút ra hoặc
đưa vào hồ sơ vụ án gây bất lợi cho bị cáo dẫn đến việc truy tố, xét xử gây oan
sai cho tử tù Hồ Duy Hải.
Song rất tiếc, 3
đơn trên không được chấp nhận và xem xét thấu đáo theo luật định. Một chi tiết
rất khó hiểu, trong đơn tố giác tội phạm, gia đình Hồ Duy Hải ghi rõ: “Nguyễn
Văn Nghị nhiều khả năng chính là hung thủ giết hại dã man 2 nữ nạn nhân”! Nhưng
CQĐT đã không tìm được Nguyễn Văn Nghị (nghi can số 1 mà CQĐT đã xác định), thế
vào lại đưa ra một người khác, tuy có tên là Nghị, nhưng lại là Nguyễn Hữu
Nghị (không phải là người mà gia đình Hồ Duy Hải tố giác), để rồi kết luận Nghị
này vô can, vì anh ta có chứng cứ ngoại phạm!?
*******
Hơn chục năm qua,
Đảng và Nhà nước đã và đang tiến hành công cuộc Cải cách Tư pháp mà trọng tâm
là cải cách ngành Tòa án để không xảy ra những vụ án oan sai, điển hình như các
vụ Nguyễn Văn Chấn (Bắc Giang), Huỳnh Văn Nén (Bình Thuận), Đỗ Đăng Dư (Hà
Nội), Ngô Thanh Kiều (Phú Yên), Nguyễn Văn Chưởng (Hải Phòng) và gần đây là vụ
Hàn Đức Long (Bắc Giang), v.v... Muốn thực sự xây dựng Nhà nước pháp quyền,
điều kiện tiên quyết là không thể thiếu vắng nền Tư pháp công minh, trong sạch,
liêm chính, và trên hết là thượng tôn pháp luật, hay nói một cách khác dễ hiểu
là phải có một nền Tư pháp tử tế!
Theo Điều 273 Bộ luật
TTHS 2003 và Điều 371 Bộ luật TTHS 2015, khi có 1 trong 4 căn cứ theo quy định
là đủ điều kiện để kháng nghị giám đốc thẩm. Vụ án Hồ Duy Hải này không chỉ có
1 mà có đủ cả 4 căn cứ để kháng nghị giám đốc thẩm! Điều này đã được Đoàn Giám
sát của Quốc Hội về tình hình án oan sai, sau khi xem xét kỹ vụ án Hồ Duy Hải,
ngày 20/3/2015, đã thống nhất gửi văn bản yêu cầu “kháng nghị giám đốc thẩm”!
Không chỉ gia đình, mà cả 3 luật sư bào chữa và nhiều ĐBQH là thành viên của Ủy
ban Tư pháp Quốc Hội cũng kiến nghị “kháng nghị giám đốc thẩm”! Song không hiểu
lý do gì mà Chánh án TANDTC và Viện trưởng VKSNDTC vẫn lắc đầu từ chối, không
chấp nhận “giám đốc thẩm” vụ án này?
Nhưng quả là đại
phúc (dù chỉ là tạm thời) cho gia đình Hồ Duy Hải, trưa 4/12/2015, khi biết tin
ngày 5/12/2015 sẽ thi hành án tử tù Hồ Duy Hải, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang
lập tức yêu cầu hoãn thi hành án. Mọi người thở phào nhẹ nhõm! Từ đó đến nay,
đã 3 năm rưỡi rồi nhưng chưa có diễn biến gì mới. Tuy mới chỉ là hoãn thi hành
án tử hình chứ chưa phải bản án tử hình đó được xét lại (giám đốc thẩm), nên
tính mạng Hồ Duy Hải vẫn cồn bị treo lơ lửng và có thể bị thi hành bất cứ lúc
nào!
Nếu TANDTC và
VKSNDTC chấp thuận giám đốc thẩm vụ án này theo kiến nghị của gia đình và của 3
luật sư bào chữa cho Hồ Duy Hải, đặc biệt là của Đoàn Giám sát của UBTV Quốc
hội tháng 3/2015, điều này sẽ góp phần không nhỏ vào công cuộc Cải cách Tư
pháp, giúp nước ta đẩy nhanh hội nhập với thế giới, làm cho xã hội ta công bằng
hơn và tốt đẹp hơn, góp phần xây dựng nước ta sớm trở thành Nhà nước Pháp
quyền, thực sự là của dân, do dân và vì dân! Và việc này cũng sẽ ít nhiều khôi
phục lại lòng tin của nhân dân trên toàn quốc cũng như của người dân tỉnh Long
An vào hệ thống TƯ PHÁP và CÔNG LÝ nước nhà!
Khoản 2 Điều 379
Bộ luật TTHS 2015 quy định thời hiệu kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm như
sau: “Việc kháng nghị giám đốc thẩm theo
hướng có lợi cho người bị kết án có thể được tiến hành bất cứ thời điểm nào, kể
cả trong thời điểm người bị kết án đã chết mà cần minh oan cho họ”. Với
thời hiệu “Kháng nghị giám đốc thẩm” như trên, mặc dù 2 cấp có thẩm quyền vừa
qua đã nói KHÔNG với kiến nghị này của Đoàn giám sát UBTV Quốc hội cũng như của
gia đình và 3 luật sư bào chữa cho Hồ Duy Hải thì cũng không ngăn cản được mãi
những đòi hỏi, yêu cầu đòi công lý cho tử tù Hồ Duy Hải! Rồi đây thân nhân và
các luật sư của Hồ Duy Hải sẽ tiếp tục yêu cầu kháng nghị giám đốc thẩm đến
cùng để minh oan cho tử tù này, cho dù Hồ Duy Hải có bị hay chưa bị thi hành án
tử hình!
Hà Nội, ngày 23/5/2019.
N.Đ.Q.
Đón đọc: Phần 2:
“QUAN CHỨC và ĐẢNG VIÊN TRƯỚC PHÁP ĐÌNH”
Tác giả gửi
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét